Eschatologie – Eindtijd

Evangelieverkondiging in de laatste eeuwen

 Voorwoord

‘Evangelieverkondiging in de eerste eeuwen’ is de titel van een boek geschreven door Michael Greene in de vorige eeuw. Het was een poging om de snelle groei van het christelijk geloof te beschrijven en te verklaren in de eerste eeuwen van haar bestaan. Met dit artikel, onder de titel ‘Evangelieverkonding in de laatste eeuwen’ wil ik het snelle verval van het christelijk geloof proberen te definiëren, maar dan specifiek het verval van de kerk in Europa.

Inleiding

Wees eens eerlijk en zeg eens hoe lang is het geleden dat er in uw kerk of gemeente nog iemand is binnengekomen die zich heeft bekeerd en een keuze voor de Heer Jezus heeft gemaakt? Nee, ik bedoel niet iemand die vanuit een andere kerk bij u is gekomen, maar echt iemand uit wereld! En hoelang is het geleden dat er zich iemand heeft laten dopen? Nee, ik bedoel geen kinderdoop, want dat is iets wat niet in de Bijbel voorkomt, maar iemand, die zich op grond van zijn persoonlijk geloof heeft laten dopen. Je hoeft geen doemdenker of een onheilsprofeet te zijn om te zeggen dat het evangelie in onze westerse maatschappij niet meer relevant is. Kerken zijn de laatste jaren leeggelopen en het lijkt erop dat we met een Godsverduistering te maken hebben zoals daarover veel gesproken en geschreven werd in de negentiger jaren van de vorige eeuw. Het boek van W.J. Ouweneel ‘Godsverlichting’ maakte destijds grote indruk, en ook andere boeken die zich met dat onderwerp bezighielden. We zijn inmiddels bijna dertig jaar verder en het is er geestelijk gezien niet beter op geworden! Redenen waarom men begon te zoeken naar mogelijk oorzaken waarom het Evangelie niet meer aansloeg. In kerkelijke kringen, vooral in de Evangelische, begon men na te denken hoe wij in onze geseculariseerde tijd en maatschappij nog ongelovigen zouden kunnen bereiken met het Evangelie. Men begon andere methodes te ontwikkelen, bijvoorbeeld de Alphacursus, in de hoop om ongelovigen of randkerkelijken te bereiken met de boodschap van het evangelie van Jezus Christus. Ik geloof dat alle methodes zijn geprobeerd en gestopt. Veel christenen zijn teleurgesteld door het gebrek aan respons en zijn voor lange tijd inactief geworden, wat te begrijpen is.

Hoe komt het dat in deze tijd nog zo weinig mensen het christelijke geloof omarmen? Natuurlijk hebben allerlei misbruiken in de kerk, die in de laatste jaren in de openbaarheid kwamen veel mensen ertoe doen besluiten die kerk de rug toe te keren. Daardoor zijn er veel negatieve gedachten bij de mensen ontstaan over het christelijk geloof, God en Jezus. Een ander fenomeen was de grote technische vooruitgang en welvaart in onze westerse wereld. En dan de wetenschap, de god van deze eeuw, een uitvloeisel van de verlichting. Het theïstisch-evolutionistisch denken heeft onze wereld overspoeld en geleert dat er geen God is en dat de mens in zichzelf goed is. Geen zonde dus ook geen nood aan een Verlosser! U begrijpt het al; er is een veelvoud aan factoren die ertoe hebben bijdragen dat het christelijk geloof heeft ingeboet aan invloed in onze huidige maatschappij. God is dood!

Verlichting

De secularisatie als sociologisch verschijnsel begon in West-Europa en Noord-Amerika ten tijde van de Verlichting in de 17de en 18de eeuw, met als dramatisch hoogtepunt de Franse Revolutie. De Verlichting was een nieuwe manier van denken, waarbij niet langer de godsdienst het laatste woord had met betrekking tot de grote vragen van het leven, maar de menselijke rede. Door deze omwenteling in het denken ontstond de zogeheten moderniteit. Volgens de Britse cultuurfilosoof Norbert Elias (1897-1990) vormt secularisatie de essentie van de moderniteit. In de Middeleeuwen beriepen de machthebbers zich op een sacrale orde. De vorst regeerde in naam van God. Het moderne denken maakte daar een einde aan.

Secularisatie een Europees probleem?

De Europeanen staan in de wereld alleen met hun secularisatie, zegt de Amerikaanse godsdienst- socioloog Peter Berger. ‘Het is een Europees misverstand dat het de Amerikanen zouden zijn die met hun religiositeit uit de toon vallen.’ ‘Verwacht niet dat de hele wereld precies zo wordt als jullie zelf.’ Dat advies geeft de in Wenen geboren Amerikaanse socioloog Peter Berger aan de Europeanen, die, zonder dat goed te beseffen, de uitzondering zijn op de volgens Berger wereldwijde regel dat de religie helemaal niet op haar retour is. Of je nu naar Amerika kijkt, naar Azië of de moslimwereld, nergens zie je hetzelfde patroon van secularisering dat Europa in zijn greep houdt. En Berger ziet ook geen tekenen dat het Europese voorbeeld binnenkort massale navolging zal krijgen. Zal godsdienst helemaal verdwijnen in Europa? Berger: ‘Nee. Er zullen altijd religieuze mensen zijn en religieuze instellingen’.

Eschatologie en Eindtijd

Maar genoeg hierover, er is door veel andere schrijvers al genoeg over geschreven. Wat mij echter het meest heeft verbaasd, en daarover gaat dit artikel, is dat men het antwoord op de vraag waarom het Evangelie niet meer aanslaat in onze Westerse wereld, vrijwel nooit heeft gezocht in de eschatologie, dat is de leer omtrent de laatste dingen. Ik ben van mening dat we leven in de tijd die voorafgaat aan de nabije komst van Christus en dat het antwoord op onze vraag daar iets mee te maken heeft. Het bewustzijn dat de kerkverlating iets te maken zou hebben met het verval in de Westerse wereld, is ook daarom belangrijk, om te waarschuwen voor al te hoge verwachtingen van de resultaten van kerken en/of organisaties, in hun pogingen om niet-gelovigen met het evangelie te bereiken. Het is ‘de dag van de kleinen dingen’ (Zach.4:10).

Het getuigenis van het Nieuwe Testament

Niemand zal ontkennen dat we leven in de laatste dagen, dat zou namelijk tegen het duidelijke getuigenis van de Schrift zijn. Met de komst van de Heer Jezus als kind in Bethlehem zijn de laatste dagen aangebroken. ‘God heeft in het laatst van deze dagen tot ons gesproken in de Zoon’ (Heb.1:1). Paulus spreekt daarover wanneer hij zegt: ‘Al deze dingen nu zijn hun overkomen als voorbeelden en zijn beschreven tot waarschuwing voor ons, op wie de einden van de eeuwen zijn gekomen’ (1Kor.10:11). Zie ook: 1Petr.1:20, 4:7; 2Petr3:3; 1Joh.2:18; Jud.1:18. Alleen, wat betekent de uitdrukking ‘het einde van de eeuwen’? Zoals u wellicht weet onderscheidt de Schrift verschillende tijden (bedelingen of fasen) in de heilsgeschiedenis. De tegenwoordige bedeling, het tijdperk van de genade, is de voorlopige vervulling van de voorgaande bedelingen en die voorlopige vervulling zal worden voltooid in de komende bedeling, die van het Vrederijk. Eén kenmerk waaraan het einde van een tijdperk (bedeling) gekarakteriseerd kan worden is het verlies van wat aan het begin daarvan ontvangen is. Ik bedoel dit: van de schepping zei God ‘Het is zeer goed’, maar door de mens kwam daar een einde aan en dood en verderf deden hun intrede in de wereld. Ná de zondvloed begon God opnieuw aan een poging en gaf een gereinigde aarde maar ook dat duurde niet lang en deze periode werd beëindigd door de torenbouw van Babel waarna God de mensen verspreidde. Israël ontving de Wet op de Sinaï maar onmiddellijk werd ertegen ingegaan. Het volk Israël kreeg een koning, maar het ging al snel mis. Na de opstanding werd de Heilige Geest uitgestort en ontstond de Gemeente maar ook daar deed de zonde al snel haar intrede door het zondig handelen van Ananias en Safira (Hand.7). Met andere woorden: iedere keer wanneer God de mens nieuwe mogelijkheden en verantwoordelijkheid geeft, faalt deze!

Het getuigenis van de Heer Jezus

Zoals in elke tijdvak van de Bijbelse geschiedenis, zal ook de onze, het genadetijdperk, worden gekenmerkt door verval. We zien dat in de eindtijdrede van de Heer Jezus (Mat.24; Luk.21:5-36). De voorzeggingen die in beide eindtijdredes vermeld zijn, zijn niet in het jaar 70 gebeurd zoals de preteristen* abusievelijk beweren, maar zijn nog toekomstig en staan op het punt in vervulling te gaan.

Volgens de profetie van de Heer Jezus over de situatie van de wereld in de tijd die vlak voorafgaat aan zijn komst lezen we in de rede op de Olijfberg het volgende: ‘Wanneer u nu zult horen van oorlogen en onlusten, wordt niet angstig; want deze dingen moeten eerst gebeuren, maar niet terstond is het einde. Toen zei Hij tot hen: Volk zal opstaan tegen volk opstaan en koninkrijk tegen koninkrijk. En grote aardbevingen en in verschillende plaatsen hongersnoden en pest (besmettelijke ziekten) zullen er zijn, en er zullen vreselijke dingen en grote tekenen van de hemel zijn’ (Luk.21:9-11). En vervolgens, zoals de evangelist Mattheüs het beschrijft: ‘Want zoals de dagen van Noach, zo zal de komst van de Zoon des mensen zijn. Want zoals zij waren in die dagen voor de zondvloed, etend en drinkend, trouwend en uithuwelijkend, tot op de dag dat Noach in de ark ging, en zij het niet merkten, totdat de zondvloed kwam en hen allen wegnam, zo zal ook de komst van de Zoon des mensen zijn’ (Mat.24:37-39). En verder: ‘Evenzo, zoals het gebeurde in de dagen van Lot: zij aten, zij dronken, zij kochten, zij verkochten, zij plantten, zij bouwden; op de dag echter dat Lot uit Sodom ging, regende het vuur en zwavel van de hemel en verdelgde hen allen. Op dezelfde wijze zal het zijn op de dag dat de Zoon des mensen wordt geopenbaard’ (Luk.17:28-30).

Het getuigenis van de apostelen

Hoe zal volgens de Schrift de wereld erin maatschappelijk en geestelijk en opzicht er in de eindtijd uit zien? Dit zijn de kenmerken in de laatste dagen volgens 1Timotheüs 4:1 – ‘De Geest nu zegt uitdrukkelijk dat in de latere tijden sommigen van het geloof zullen afvallen, terwijl zij zich zullen bezighouden met verleidende geesten en leringen van demonen die in huichelarij leugen spreken, en hun eigen geweten hebben dichtgeschroeid’. En vervolgens 2Timotheüs 3:1-5  – ‘Maar weet dit, dat er in de laatste dagen zware tijden zullen zijn: want de mensen zullen zelfzuchtig zijn, geldzuchtig, grootsprekers, hoogmoedigen, lasteraars, de ouders ongehoorzaam, ondankbaar, onheilig, liefdeloos, onverzoenlijk, kwaadsprekend, onbeheerst, ruw, zonder liefde tot het goede, verraders, roekeloos, opgeblazen, meer liefhebbers van genot dan liefhebbers van God. Ogenschijnlijk bezitten zij godsvrucht, maar de kracht daarvan verloochenen zij. Wend je ook van dezen af’. Wat moet je daar nog meer van zeggen, we zien het rondom ons heen, en anders wel op de TV!

Slaat het bovenstaande op de eindtijdmens in het algemeen, hoe mogen we de situatie van de kerk vlak voor de komst van de Heer Jezus omschrijven? Is het een glorieuze kerk en triomferende kerk? Wanneer we ervan uitgaan dat de kerkgeschiedenis is beschreven in de zeven gemeenten vermeld in Openbaring 2 en 3 dat is de laatste gemeente Laodicéa, en die beschrijving van die gemeente komt sterk overeen met de situatie van de kerk die ik waarneem in Europa! Maar oordeelt uzelf! ‘En schrijf aan de engel van de gemeente in Laodicéa: Dit zegt de Amen, de trouwe en waarachtige getuige, het begin van de schepping van God: Ik weet uw werken, dat u niet koud bent en niet heet. Was u maar koud of heet! Daarom, omdat u lauw bent en niet heet of koud, zal Ik u uit mijn mond spuwen. Omdat u zegt: Ik ben rijk en verrijkt en heb aan niets gebrek, en u weet niet dat u de ellendige, jammerlijk, arme, blinde en naakte bent’ (Op.3:14-17).

Tenslotte

Ik kan het natuurlijk allemaal mis hebben maar ik heb toch gepoogd een antwoord te vinden op de vraag waarom er in onze landen bijna geen mensen meer tot bekering komen en waarom de kerken zijn leeggelopen en nog steeds leeglopen. Mocht u nog andere redenen kennen die er hebben toe bijgedragen voor het snelle verval van de kerk in Europa dan zie ik dat graag tegemoet. Ik zou het ook graag anders zien en dat veel ongelovigen het evangelie zouden omarmen, maar helaas het is niet zo en dat al meer dan twee decennia, en we zullen ermee moeten leren leven. Ik zie om mij heen een vergrijzing in veel gemeenten, en geen instroom van nieuwe gelovigen. De gezegde: ‘Een kerk, die niet werft, sterft!’ gaat niet helemaal op, maar het wel realiteit. Tot zover wijdt ik mij maar aan de opdracht: ‘Wees waakzaam en versterk het overige dat dreigt te sterven’ (Op.3:2).

_________________________________________________________________________________________________