We hebben geen informatie over Paulus’ reizen na zijn vrijlating uit de Romeinse gevangenschap. In Titus 3:12 vinden we een aanwijzing dat Paulus in Nikopolis (Griekenland) verblijft. Vandaar moet hij naar Troas zijn gegaan, waar hij, na een snel vertrek, zijn mantel, boeken en perkamenten heeft achtergelaten (2Tim.4:13), bij zijn gastheer Carpus. Hoe en waar hij opnieuw is gearresteerd weten we niet. Wat we wel weten is dat Nero een vervolging is begonnen tegen de Christenen, en dat Paulus’ tweede gevangenschap erg veel verschilde van zijn eerste (Hand.28). Nu was hij een gehate gevangene is een Romeinse gevangenis, niet een beschuldigd man in ‘zijn eigen gehuurde woning’ in afwachting van zijn proces. Wanneer we deze laatste brief van Paulus’ hart lezen, voelen we zijn eenzaamheid en hartzeer vanwege zijn proces en de zekere veroordeling en dood. ‘Alleen Lukas is bij mij’ schrijft hij en smeekt zijn zoon in het geloof, zo snel als mogelijk bij hem te komen.
Als de Alexander die in 2Timotheüs 4:14 vermeld wordt, dezelfde is als de man in Handelingen 19:33, dan is het mogelijk dat Paulus’ arrestatie plaatsvond in Efeze. Wanneer Paulus de oudsten van Efeze toespreekt, heeft hij het over ‘de aanslagen van de joden’ (Hand.20:19), en mogelijk heeft Alexander de kopersmid daar iets mee van doen. Sommige uitleggers denken dat Alexander verbonden was met de makers van de afgodsbeelden en dat hij niet gelukkig was met Paulus eerste ontsnapping uit Efeze.
Timotheüs was niet langer de leider in Efeze; Tychicus kwam in zijn plaats (4:12). Timotheüs was als evangelist werkzaam in de streken rond de stad Efeze. Paulus verwachtte dat Timotheüs naar Rome zou komen omdat hij wist dat hij in Troas verbleef (4:13) en Efeze (1:16-18). Deze steden lagen op de weg naar Rome.
Doel
De brief is erg persoonlijk van stijl. Paulus is alleen in Romer, wachtend op zijn proces en een zekere dood. Hij verlangt ernaar om zijn ‘zoon’ Timotheüs te zien om hem te bemoedigen en om zijn plaats in te nemen in de dienst van het Evangelie. Paulus’ heidendom en verval rondom hem. Hij vermeld in de eerste brief aan Timotheüs: ‘Sommigen zijn afgewezen’ (1:6) en ‘sommigen hebben schipbreuk geleden’ (1:19), ‘sommigen hebben zich afgewend’ (5:15), ‘sommige zijn afgedwaald’ (6:10, 6:21) – dit is het getuigenis in de eerste brief. Maar in de tweede brief aan Timotheüs lezen we niet sommigen maar allen ‘allen hebben zich van mij afgewend’ (1:15) en ‘allen hebben mij verlaten’ (4:16). De gemeente keerden zich van het geloof af, en Paulus dringt erbij Timotheüs op aan trouw te blijven en zijn dienst te vervullen. In deze brief zijn alle gevoelens en bezorgheden van de apostel verweven. Deze brief is geen zwanenzang van nederlaag; het is een lied van overwinning!
Wanneer we de hoofdstukindeling van deze brief volgen, zien we vier oproepen van Paulus voor Timotheüs om hem te bemoedigen en een trouw dienaar te blijven ondanks de teleurstellende situatie. Hoofdstuk 1 is het pastoraal beroep, waarin Paulus Timotheüs herinnerd aan zijn roeping en verantwoordelijkheden en voorrechten daarmee verbonden. Hoofdstuk 2 is een praktische oproep, waarin Paulus‘ ernaar zoekt om oplossingen aan te dragen voor sommige problemen waar Timotheüs mee kampt: zijn verdrukkingen voor de zaak van het Evangelie, valse leraars, en moeilijkheden in de gemeente. In hoofdstuk 3 doet Paulus een profetisch oproep, waarin hij de komende gebeurtenissen beschrijft en de benadrukt vast te houden aan het Woord. Tenslotte, in hoofdstuk 4 geeft hij persoonlijke raad van een bejaarde apostel en dringt er bij Timotheüs op aan trouw te blijven want hij (Paulus) zal binnenkort geëxecuteerd worden. Hij wilde niet dat Timotheüs ook zou eindigen als Demas (4:9).
