Christendom

Bethlehem vs. Bethlehem

Inleiding

In de maand december van 2018 verscheen op de Nederlandse televisie een vierdelige reeks over Jezus met als titel ‘Jezus van Nazareth’, een productie van de Evangelische Omroep. Kefah Allush, die in Nablus geboren is, gaat in die reeks op zoek naar de historische Jezus. Hij reist hiervoor af naar de gebieden waar Jezus geleefd heeft en wordt daarin bijgestaan door Jürgen Zangenberg, deze is christen en hoogleraar Antiek Jodendom en Vroeg Christendom. Zijn onderzoek richt zich op de plaats van vroegjoodse en vroegchristelijke samenlevingen binnen de Romeinse context.

Ik heb het voorrecht gekend om Israël een keer of tien te mogen bezoeken en het was het een plezier om naar deze reeks te kijken. Naast Zangenberg was er nog een andere archeoloog die in deze zoektocht Kefah voorkwam, dat was Aviram Oshri die van mening was dat Jezus niet geboren zou zijn geweest in het alom bekende Bethlehem dat nabij Jeruzalem ligt, maar in het Bethlehem dat nabij Nazareth gelegen is. Dat er twee plaatsen met de naam Bethlehem zijn was mij bekend. Maar dat de Heer Jezus daar geboren zijn wist ik niet. Mijn aandacht werd daardoor getrokken en ik begon mij af te vragen, klopt het wel wat Aviram Oshri beweerd, en indien het zo is, is dat niet in tegenspraak met de Bijbel of is die daarover niet duidelijk? Omdat Oshrie ook opgravingen heeft gedaan vroeg ik mij af of de Bijbel het moet afleggen tegen de archeologie en interpretatie van Aviram Ohsri? En wie is Aviram Ohsri? Daarover gaat dit artikel.

Aviram Ohsri

De visie die Aviram Ohsri verdedigd is volop bediscuteerd en in vraag gesteld. Op zijn minst gezegd is hij een omstreden figuur. Volgens hem is Bethlehem het dorp dat in de Israëlische landstreek Galiléa ligt het geboortedorp van Jezus. Het ligt 120 kilometer ten noorden van het Bethlehem dat in Judea ligt. Het andere dorp Bethlehem, met ca. 800 inwoners ligt amper 7 kilometer verwijderd van Nazareth. Volgens archeoloog Ohsri is hier Jezus Christus geboren, niet in het Palestijnse Bethlehem (met het Palestijnse Bethlehem bedoeld hij Bethlehem bij Jeruzalem). Hij vond er de fundamenten van een van de grootste Byzantijnse kerken in het Heilige Land, alsmede de resten van een klooster. Volgens Oshri moet dit Bethlehem in de 6e eeuw een belangrijk centrum geweest zijn van christelijke pelgrimage. Een van de argumenten van deze archeoloog is het feit, dat het Palestijnse Bethlehem niet bestond tijdens de geboorte van Jezus. Anderzijds heeft hij verwijzingen gevonden in de diverse evangeliën. Het onderzoek van Aviram Oshri ligt stil. Zijn werkgever, de Israëlische Archeologische dienst verkeert permanent in geldnood, maar er spelen ook belangen mee van het Vaticaan en andere christelijke belangen in het andere Bethlehem.

Bethlehem vs. Bethlehem

Zoals hierboven aangehaald vermeld de Bijbel twee steden met de naam Bethlehem, een op zo’n vijftien kilometer ten westen van Nazareth in het land Zebulon (Joz.19:15; Richt.12:8-10), en de ander zo’n zeven kilometers zuidwestelijk van Jeruzalem in Judea, voor velen het Bethlehem waar Jezus is geboren. Dit Bethlehem wordt dertig keer in het Oude Testament vermeld en heeft een rijke geschiedenis. De redenen die Aviram Oshri aanreikt dat dit Bethlehem niet de plaats is waar de Heer Jezus geboren is, zijn: (1) omdat Jezus zijn hele leven in Galilea heeft doorgebracht en niet in Judea, (2) dat Maria die in haar negende maand van haar zwangerschap was de reis van 120 km nooit zou hebben kunnen volbrengen, (3) dat bij opgravingen een grote kerk is ontdekt wat aangeeft dat er een belangrijke reden geweest moest zijn voor de bouw daarvan, en (4) een theologische reden, waardoor, (volgens Oshri) bijbelteksten bewust verkeerd zijn geïnterpreteerd, (5) het ontbreken van oudheden uit de Herodiaanse periode in Bethlehem in Judea, de tijd rond de geboorte van Jezus, een feit dat wordt bevestigd door de Israel Antiquities Authority, (6) Ohsri zegt dat hij ook nog andere ‘bewijzen’ heeft, want ‘hoe kwamen Maria en Jozef bij elkaar?’ Vroeg hij. ‘Zij komt uit Tzippori en hij komt uit Bethlehem in Judea, en hoe groot is de kans dat ze elkaar hebben ontmoet als ze zo ver in de oudheid van elkaar vandaan woonden? Nul. Maar Bethlehem van Galilea en Nazareth en Tzippori liggen heel dicht bij elkaar.’

Tot zover de visie en argumentatie van de archeoloog Aviram Oshri, waarop ik hierna wil ingaan.

1e. Jezus’ verblijfplaatsen

Het is niet waar, zoals Oshri beweerd, dat de Heer Jezus zijn gehele leven heeft doorgebracht in Galilea. Hij is onder andere ook in het land van de Gadarenen geweest (Luk.8:26) en heeft Jeruzalem een aantal keren bezocht.

2e. De reis

Ten eerste weten we niet hoe Jozef en Maria gereisd hebben, vermoedelijk met een ezel hoewel dat uit de Schrift niet hard kan worden gemaakt, waardoor die 120 km niet onoverkomelijk geweest hoeven te zijn. Ten tweede was Maria wel hoogzwanger? Ik bedoel was ze in haar negende maand? We weten het niet. Hoe lang was het verblijf van Jozef en Maria in Bethlehem voordat de geboorte plaats vond? Lukas zegt: ‘Het gebeurde nu toen zij daar waren, dat de dagen vervuld werden dat zij zou baren’ (Luk.2:6). We hebben ook daar geen concrete bijbelse gegevens over maar Lukas 1:56 leert ons dat Maria ongeveer drie maanden bij Elisabeth verbleef en daarna terugkeerde naar Nazareth. Ergens in de daaropvolgende zes maanden van haar zwangerschap moeten zij en Jozef naar Bethlehem in Judéa zijn gereisd (Luk.2:4).

3e. Opgravingen

Tijdens elf jaar van opgravingen vond Oshri een enorme kerk uit het Byzantijnse tijdperk, met een grot verborgen onder de apsis, evenals delen van een muur die misschien om het dorp heen liepen en nog een gebouw van twee verdiepingen dat een oud gasthuis zou kunnen zijn geweest, alles uit de tijd van Jezus, volgens Oshri. Maar het Byzantijnse Rijk, ook bekend als het Oost-Romeinse Rijk, ontstond na de val van Rome in het begin van de vijfde eeuw. De bouwwerken die vanaf die tijd in het rijk werden gemaakt, worden Byzantijns genoemd. Een Byzantijnse kerk uit de tijd van Jezus?!

4e. Theologische reden

Oshri beweerd dat er theologische reden zijn dat de schriftgegevens bewust verkeerd geïnterpreteerd zijn. Wie dat gedaan hebben, waarom en over welke teksten uit het de Bijbel het gaat daarop krijgen we geen antwoord.

5e. Oudheden

Het ontbreken van oudheden uit de tijd van Jezus’ geboorte in Bethlehem is geen bewijs dat Jezus niet in het Bethlehem van Judea geboren zou zijn.

6e. Jozef en Maria

We hebben geen gegevens over hoe Jozef en Maria elkaar hebben leren kennen maar dat is ook geheel buiten de kwestie om, en kan niet als bewijs dienen waar de Heer Jezus geboren zou zijn.

7e. Galilea

Het is onwaarschijnlijk dat Jezus in het Galilese Bethlehem geboren zou zijn, want: ‘Komt de Christus dan soms uit Galilea?’ (Joh.7:41) ‘Zij antwoordden en zeiden tot hem (Nicodemus): Bent u soms ook uit Galilea? Onderzoek en zie dat uit Galilea geen profeet opstaat’ (Joh.7:52) en ‘Kan uit Nazareth iets goeds zijn? (Joh.1:47).

Er blijft dan ook niet veel van de argumenten van Aviram Ohsri over! Dus waarom zouden we een archeoloog geloven die tweeduizend jaar later dan Jezus’ geboorte leefde en die het getuigenis van twee man (Mattheüs en Lukas) verwerpt die wel tweeduizend geleden leefden en het voorrecht hadden Maria, de moeder van Jezus te kennen en te spreken. Oshri geeft dan ook geen bewijzen, slechts opinies.

Bijbelse gegevens

Wat zijn de bijbels gegevens die we ter beschikking hebben?

‘Het gebeurde nu in die dagen, dat er een bevel uitging van keizer Augustus, dat het hele aardrijk moest worden ingeschreven. Deze inschrijving vond het eerst plaats, toen Quirinius stadhouder over Syrië was. En allen gingen om zich te laten inschrijven, ieder naar zijn eigen stad. Jozef nu ging ook op van Galiléa uit de stad Nazareth naar Juda, naar de stad van David die Betlehem heet, omdat hij uit het huis en de familie van David was, om zich te laten inschrijven met Maria, zijn ondertrouwde vrouw, die zwanger was’ (Luk.2:1-5).

‘En gij, Betlehem Efrata, al zijt gij klein onder de geslachten van Juda, uit u zal Mij voortkomen die een heerser zal zijn over Israël en wiens oorsprong is van ouds, van de dagen der eeuwigheid’ (Mi5:1) en dit wordt bevestigd door Mattheüs: ‘Toen nu koning Herodes dit hoorde, werd hij ontsteld en heel Jeruzalem met hem; en hij liet alle overpriesters en schriftgeleerden van het volk bijeenkomen en deed bij hen navraag waar de Christus geboren zou worden. En zij zeiden tot hem: In Bethlehem in Judea; want is er geschreven door de profeet: ‘En u, Bethlehem, land van Juda, bent zeker niet de geringste onder de vorsten van Juda’ (Mat.2:5-6).

Uit deze teksten blijkt: (1) dat het gaat over het Bethlehem dat in Judea ligt, (2) dat Bethlehem de stad van David genoemd wordt, (3) de vermelding Bethlehem Efrata, en ook daar weer de vermelding van Juda, en (4) Johannes maakt duidelijk dat Jezus niet uit Galilea kwam maar van het dorp Bethlehem waar David was.

De stad van David

Bethlehem is de vaderstad van David vandaar dat Bethlehem de stad van David wordt genoemd (1Sam.17:12, 20:6; Luk.2:4). ‘De Here zeide tot Samuël: Hoelang zult gij nog leed dragen over Saul, en Ik heb hem toch verworpen, dat hij geen koning meer over Israël zal zijn? Vul uw hoorn met olie en ga heen: Ik zend u naar de Betlehemiet Isaï, want onder zijn zonen heb Ik Mij een koning uitgezocht’ en ‘Samuël deed wat de Here gezegd had en hij kwam te Betlehem’ (1Sam.16:1,4). Een ander gedeelte uit het Oude Testament verstrekt ons volgende gebeurtenis: ‘Eens daalden drie van de dertig aanvoerders af en kwamen tot David, tegen de oogsttijd, bij de grot van Adullam, terwijl een schare Filistijnen gelegerd was in de vlakte Refaïm. David bevond zich toen in de vesting en een wachtpost der Filistijnen lag toen in Betlehem. En er kwam een verlangen bij David op en hij zeide: O, dat iemand mij water te drinken gaf uit de put van Betlehem, die bij de poort is! Toen braken die drie helden door het leger der Filistijnen heen, schepten water uit de put van Betlehem, die bij de poort is, namen het mee en brachten het naar David. Maar deze wilde het niet drinken, doch plengde het voor de Here, en zeide: Het zij verre van mij, Here, dat ik dit zou doen! Is dit niet het bloed van de mannen die met gevaar voor hun leven gegaan zijn? En hij wilde het niet drinken. Dit hebben de drie helden gedaan’ (2Sam.23:13-17). Adullam ligt ongeveer 20 kilometer ten zuidwesten van de vallei van Rephaim en ongeveer 12 mijl ten west-zuid-west van Bethlehem in Judea. David wilde een drankje uit zijn huis, waar hij vroeger van dronk. Jezus werd in hetzelfde Bethlehem geboren.

Ook in Jezus’ tijd was men de mening toegedaan dat het Bethlehem in Juda de plaats was vanwaar de Heer Jezus kwam: ‘Sommigen dan uit de menigte die deze woorden zeiden: Deze is waarlijk de profeet. Anderen zeiden: Deze is de Christus. Weer anderen zeiden: Komt de Christus dan soms uit Galiléa? Zegt de Schrift niet dat de Christus komt uit het geslacht van David en van het dorp Bethlehem, waar David was?’ (Joh.7:41-42).

Efrata

In het boek Genesis vinden we dat Efrat Betlehem is. ‘Daarna braken zij op uit Betel. Toen zij nog maar een eindweegs van Efrat verwijderd waren, baarde Rachel, en zij had een moeilijke bevalling. En terwijl zij die moeilijke bevalling had, zeide de vroedvrouw tot haar: Vrees niet, ook ditmaal hebt gij een zoon. En toen haar het leven ontvlood – want zij stierf – noemde zij hem Ben-Oni, maar zijn vader noemde hem Benjamin. Zo stierf Rachel en werd begraven aan de weg naar Efrat, dat is Betlehem’ (Gen.35:16-20; 48:7). Efrata is de oude naam van Bethlehem en moet van het andere Bethlehem, dat vermeld wordt in Jozua 19:15, onderscheiden worden.

Ook in het boek Ruth gaat het over Elimelech, Efrathieten uit Bethlehem in Juda: ‘In de dagen dat de richters leiding gaven aan het volk, gebeurde het dat er hongersnood was in het land. Daarom ging een man uit Bethlehem in Juda op weg om als vreemdeling in de vlakten van Moab te verblijven, hij, zijn vrouw en zijn twee zonen. De naam van de man was Elimelech, de naam van zijn vrouw Naomi en de namen van zijn twee zonen Machlon en Chiljon, Efrathieten uit Bethlehem in Juda. En zij kwamen in de vlakten van Moab en bleven daar’ (Ruth 1:1-2).

Conclusie

Alles samenvattend mogen we met grote zekerheid aannemen dat de stad Bethlehem dat nabij Jeruzalem in Judea ligt het Bethlehem is waar de Heer Jezus geboren is.

Bronnen:

Televisiereeks: EO – Jezus van Nazareth

http://www.christipedia.nl

www.timesofisrael.com

___________________________________________________________________________________________________________