Met uitzondering van de eerste twee en de laatste hoofdstukken, die nogal dramatisch zijn, vermijden veel Bijbellezers het boek Job. De rest van het boek lijkt op een reeks eindeloze poëtische redevoeringen, en het lijkt of er geen vooruitgang in zit. Maar een zorgvuldige lezing van het boek Job, maakt duidelijk dat het een modern onderwerp behandeld en problemen bespreekt waar ook gelovigen van vandaag mee hebben te maken.
Het boek
Wanneer je het boek Job bestudeert, hou dan in gedachten dat het een boek is dat veel Oosterse invloeden heeft, dat duidelijk wordt in het uiten van gedachten en uitdrukkingen. Verder, het is een poëtisch boek, met uitzondering van de hoofdstukken 1-2 en 42:7-17, en Hebreeuwse poëzie verschilt in belangrijke mate van de westerse. Het boek worstelt met een moeilijk probleem, de aanwezigheid van lijden in een wereld die door God wordt bestuurd, en dat ook de rechtvaardige kan treffen. Deze drie karakteristieken maken het boek Job moeilijk te lezen en te interpreteren, maar daarom mogen we het niet negeren.
De mens Job
Job was geen verzonnen figuur die moest dienen om als figurant een dramatische gebeurtenis uit te beelden, hij was een echte geschiedkundige persoon. Ezechiël vermeldt hem (Ez.14:14-20), maar ook Jakobus (Jak.5:11). Job was een gelovig mens, en voorspoedig en iemand die bezorgd was over de noden van anderen. Maar, hij was ook een gecompliceerd mens, daarom had hij het er moeilijk mee, en kon hij niet verklaren waarom God het toeliet dat hij in zulke moeilijke omstandigheden terecht kwam.
Het onderwerp
Veel mensen zijn van mening dat het grote onderwerp van het boek Job met de eeuwenoude vraag te maken heeft: ‘Waarom laat een liefdevolle en rechtvaardige God toe, dat een gelovige moet lijden?’ Maar als dat het onderwerp van het boek Job is, dan moeten we bedenken dat we geen antwoord krijgen. Je kan beter zeggen dat het onderwerp is: ‘Hoe lijdt een gelovige, wat is zijn houding in het lijden?’. In slechts een paar dagen tijd is Jobs bedrijf, welvaart, familie (behalve zijn vrouw dan), en zijn gezondheid verdwenen. Waarom en waarvoor gebeurde dat? Zijn drie vrienden waren al gauw tot de conclusie gekomen dat Job een hypocriet, een huichelaar was, dat er verborgen zonden in zijn leven aanwezig waren en dat God hem daarom tuchtigde. Job bleef erbij dat hij niet had gezondigd, ook niet in het verborgene, en daarom bleven zijn vrienden komen om met hem daarover te discuteren. Let erop dat God geen aanklacht tegen Job had (Job 2:3). In 42:7 bestraft God de drie vrienden omdat zij de waarheid over Job niet hadden gesproken. Job was geen hypocriet, maar natuurlijk was dat gevaar wel aanwezig, zoals bij iedereen van ons, en dat belijdt hij ook aan het einde (42:1-6).
Het is waar dat God zijn kinderen kan tuchtigen wanneer ze volharden in de zonde (Heb.12:1-13), en dat zo’n tuchtiging het bewijs is van Gods liefde. Het is ook waar dat de onrechtvaardigen het vaak voorspoedig hebben in hun leven, maar dat is maar schijn! (Ps.37 en 73). Maar bij Job is er van deze zaken geen sprake. Hoe dan ook, God heeft andere dingen voor ogen en laat het toe dat Job lijdt! God geeft aan satan en de engelen daardoor wel getuigenis van Job zijn geloof. (Alleen in de eeuwigheid zullen we misschien ontdekken wat de engelen ervan hebben geleerd van het leven van de gelovigen. Zie Ef.3:9-10 en 1Petr.1:12). De grote les van dit boek is: ‘God is volkomen onafhankelijk is zijn beslissingen met betrekking tot zijn kinderen en zal niet toestaan dat iets ten nadele van de gelovige gebeurt dat zijn goedkeuring kan hebben en dat God daarin niet verheerlijkt zal worden. ’Wat zijn liefde wil bewerken, ontzegd Hem zijn vermogen niet! God is geen verantwoording aan ons verschuldigd voor wat Hij doet. De wetenschap dat God voor ons zorgt en nooit een fout maakt mag voor ons voldoende zijn om Hem te vertrouwen. We leven niet bij het krijgen van verklaringen waarom en waarvoor zaken voorkomen in ons leven, maar leven in het geloof van Gods beloften. Het boek Job laat ons zien hoe de rechtvaardige zal lijden. ‘U hebt van de volharding van Job gehoord’ (Jak.5:11).
Jobs vrienden
Er zijn nog vier andere mannen in dit drama betrokken, allemaal vrienden van Job. De gebeurtenissen die in dit boek beschreven worden strekken zich uit over meerdere maanden (7:3) waarin zijn vrienden en buren Jobs zaak ter discussie stelden (6:15; 12:4; 16:10; 17:1-9). Elifaz van Teman was de eerste die het woord nam en baseerde alles wat hij naar voren bracht op grond van zijn ‘geestelijke ervaring’ die hij tijdens een nacht had ontvangen (4:12-16). Bildad was de ‘traditionalist’ die enkele wijze dingen zei en daar zijn mening op baseerde. Net zoals Elifaz was hij ook van mening dat Job een hypocriet was. Sofar was zeer dogmatisch, streng en onbuigzaam in zijn mening en was er zeker van dat hij meer over God wist dan iemand anders van hen. Alle drie mannen gingen met Job in discussie, en hij met hen. Aan het einde, kwam er nog een vierde persoon bij, dat jonger was dan de anderen, Elihu, die had gewacht met zijn visie te geven totdat de ouderen uitgesproken waren (Job 32-37). Terwijl de andere mannen van mening bleven dat God altijd de rechtvaardige zegent en de boze bestraft, was Elihu van oordeel dat God soms de rechtvaardige naar zijn eigen goeddunken tuchtigt. Hij vroeg Job zich aan God te onderwerpen en Hem te vertrouwen, maar de wijze waarop Elihu dit naar voren bracht bleef er een van oordeel en kritiek. Toen God uiteindelijk optrad, kwam er geen enkele reactie op Elihu’s lange speech!
De zegen van volharding
Het boek Job geeft geen ‘pasklaar’ antwoord op het probleem van het lijden dat een rechtvaardige kan overkomen. Zeker, Job was een diepere gelovige na de beproeving en het lijden, want lijden kan een reinigende uitwerking hebben als we ons onderwerpen aan God. Jakobus prijst Job om zijn volharding, wat je zou kunnen omschrijven met de woorden: ‘getrouwheid in tijden van beproeving’. Het woord ‘geduld’ kan hier misleidend zijn, omdat Job zeker tekenen van ongeduld vertoonde in de omgang met zijn vrienden en zijn omstandigheden! Job bleef volharden in zijn trouw aan God en geloofde dat God hem uiteindelijk recht zou doen. En dat deed Hij! Misschien is de grootste les van dit boek wel dat God totaal onafhankelijk in zijn handelen is, ook met betrekking tot zijn kinderen. God doet alles meewerken ten goede in onze levens, en daar gaat het om! (Rom.8:28). Wanneer beproevingen komen, moeten we niet vragen, ‘Waarom’, maar: ‘Heer, hoe ga ik hier het beste
