De Nederlandse titel ‘Prediker’ komt uit het boek zelf: ‘Ik prediker, was koning over Israël te Jeruzalem’ (Pr.1:1, 12). De prediker bespreekt actuele zaken en probeert daaraan een conclusie te verbinden.
Schrijver
Salomon wordt gezien als de auteur (1:1-2, 12). Hij was bekend voor zijn grote wijsheid en rijkdom en ook voor zijn vreugde en genoegens. Er is geen enkele andere koning die past bij het beeld dat hier van de Prediker geschetst wordt dan Salomo.
Onderwerp
Het onderwerp van Prediker wordt vermeld in de verzen 1:1-3 en kunnen we als volgt omschrijven: ‘Is het leven werkelijk waard om geleefd te worden?’ Salomo kijkt naar de wereld met zijn tegenstrijdigheden en geheimen, en hij vraagt zich af of die eindeloze herhalingen het leven wel waarde geven. Mensen zwoegen in dit leven, sterven, en ander gaat er vandoor met het vermogen en brengen het erdoor. Salomo komt tot de conclusie dat het beste wat je kan doen is geniet nú van Gods zegeningen, vrees God en gehoorzaam zijn Woord. Natuurlijk weten wij, met de kennis van het Nieuwe Testament, dat ‘ons werk in de Heer niet tevergeefs is’ (1Kor.15:58).
Sommige sleutelwoorden en verzen in Prediker zijn: de mens (47 keer), arbeid (36 keer), onder de zon ((30), ijdelheid (37 keer), wijsheid (52 keer), en boos of kwaad (22 keer). Houdt rekening met het feit dat Salomo de dingen bekijkt zoals hij ze waarneemt ‘onder de zon’. Als je alles alleen maar bekijkt in het licht van het boek Prediker blijf je in het duister. Voor meer licht op allerlei zaken ‘onder de zon’ is de volledige openbaring van het Nieuwe Testament noodzakelijk. Men dient voorzichtig te zijn met aanhalingen van teksten uit het boek Prediker zonder rekening te houden met de context.
Problemen
Leert Prediker dat de mensen gelijk aan de dieren zijn, en dat er geen leven na de dood is? Neen! Lees de verzen waarin de dood ter sprake komt aandachtig: 2:14-16; 3:16-22; 6:1-6; 7:2-4; 9:1-4. Je zult tot de ontdekking komen dat Salomo wel gelooft in een leven na de dood. In 3:17 maakt hij melding van een toekomstig oordeel, en ook in 11:9 en 12:14. Als er geen leven na de dood is, hoe kan er dan sprake zijn van een oordeel? Wat er gebeurt men mens als met dier (3:19-20) is dat ze beide naar dezelfde plaats gaan – het stof. Maar let op! De geest van de mens keert terug tot God (vs.21) en 12:7 maakt dat nog duidelijker: Zoals ‘het stof wederkeert tot de aarde, zoals het geweest is, en de geest wederkeert tot God, die hem geschonken heeft’. Salomo beschikte niet over de volle openbaring van het Nieuwe Testament in verband met het leven, dood, opstanding en oordeel, maar hij spreekt het onderwijs van het NT ook niet tegen.
Leert Prediker ‘eet, drink en weest vrolijk?’ Nee, dat doet hij niet, maar wel dat we mogen genieten van Gods zegeningen als we daarvoor in de mogelijkheid zijn. Elk gedeelte van Prediker waarover ‘genieten’ gesproken wordt vinden we als ‘tegengewicht’ een gedeelte over ‘de dood’: 2:12-23 met 2:24-26; 3:16-21 met 3:12-15, 22; 6:1-7 met 5:18-20; en 9:1-4 met 8:15-17. Daarmee bedoeld Salomo te zeggen: ‘Met het oog op de kortheid van het leven en de zekerheid van de dood, geniet van Gods zegeningen, de opbrengst van je gezwoeg. En gebruik de ontvangen zegeningen tot zijn eer. Dit komt overeen met wat Paulus omschrijft in 1Tim.6:17. Salomo spoort de mens niet aan tot een ongebreideld leven en zwelgpartijen. Eigenlijk spoort hij ons aan om het leven te waarderen en van het goede te genieten.
Gods waarheid wordt geleidelijk aan ontwikkeld, er is een progressieve ontwikkeling waar te nemen in de Bijbel. We dienen Prediker daarom ook uit te leggen met gebruikmaking van het Nieuwe Testament. Als met de dood alles afgelopen is, dan is het leven niet waard om geleefd te worden. Maar als we de Heer Jezus kennen, als onze Heer en Heiland, wordt het leven een waardevol geloofsavontuur. En al ons zwoegen zal worden beloond en niet voor niets (1Kor.15:51-58). Verlossing en opstanding in Christus maken het leven waardevol. ‘Wie de wil van God doet, blijft tot in eeuwigheid’ (1Joh.2:17). ‘Hun werken volgen hen’ (Op.14:13). Salomos conclusie van hoofdstukken 11-12 dragen die gedachte uit: leef uit en door geloof, gehoorzaam God, en Hij zal voor de rest zorgdragen. Geniet van zijn zegeningen en investeer in je leven waar het werkelijk om gaat.
