U heeft zich misschien ook weleens afgevraagd waarom deze twee gebeurtenissen, een rots die geslagen werd en een koperen slang die werd opgericht, in het Oude Testament zijn opgenomen? Ik heb het voorrecht gehad een aantal keren het land Jordanië te mogen bezoeken. Een bezoek aan de berg Nebo, waar een model van de koperen slang is opgericht, hoorde daarbij. Vaak kreeg ik van mijn medereizigers de vraag wat daarvan de betekenis was. Veel mensen, vaak ook gelovigen, wisten zelfs niet dat daarvan een vermelding in de Bijbel stond! Nikodemus hoogstwaarschijnlijk wel, want wanneer de Heer Jezus hem met de koperen slang confronteert en zegt: ‘Zoals Mozes de slang in de woestijn heeft verhoogd’ vraagt hij niet waarop de Heer doelt en hoeft hij geen verdere uitleg (Joh.3:14).
Het Nieuwe Testament geeft ons op overtuigende wijze de belangrijkheid van deze gedeelten en andere uit het Oude Testament weer, door te zeggen, bij monde van de apostel Paulus: ‘Want alles wat tevoren geschreven is, is tot onze lering geschreven’ (Rom.15:4) en ‘Deze dingen gebeurden tot voorbeelden voor ons’ (1Kor.10:6). Doordat de Heer Jezus naar de koperen slang verwijst bevestigt hij dat en geeft daarmee aan dat het ging om een werkelijke gebeurtenis en niet, zoals sommigen willen, om een ‘fantastisch verhaal’. Maar ook blijkt dat deze gebeurtenissen een diepere geestelijke betekenis hebben (vgl. Gal.4:24) en we zien dat in beide voorbeelden op de wijze waarop de Heer Jezus het op zichzelf toepast. Zoals al aangegeven geeft Johannes 3:14 ons het recht om hierin een type van Christus te mogen zien. Hetzelfde kunnen we zeggen van de rots die door Mozes geslagen werd, want daarvan zegt de apostel Paulus: ‘Want zij dronken uit een geestelijke steenrots die volgde; de steenrots nu was Christus’ (1Kor.10:4). We begeven ons daarmee op het terrein van de typologie of de leer van de typen, dat wil zeggen voorafschaduwingen van latere geestelijke werkelijkheden. (Zie de rubriek Dogmatiek het onderwerp Typologie.)
Christus de geslagen Rots – Numeri 20:1-13
‘Toen sprak de Here tot Mozes: Neem de staf en laat de vergadering samenkomen, gij en uw broeder Aaron; spreek dan in hun tegenwoordigheid tot de rots, dan zal zij haar water geven; gij zult voor hen water uit de rots tevoorschijn doen komen en de vergadering en hun vee drenken. Toen nam Mozes de staf van voor het aangezicht des Heren, zoals Hij hem geboden had. Toen Mozes en Aaron de gemeente voor de rots hadden doen samenkomen, zeide hij tot hen: Hoort toch, wederspannigen, zullen wij uit deze rots voor u water tevoorschijn doen komen? Daarop hief Mozes zijn hand op en sloeg de rots met zijn staf tweemaal, en er kwam veel water uit, zodat de vergadering kon drinken en ook het vee. Maar de Here zeide tot Mozes en Aaron: Aangezien gij op Mij niet vertrouwd hebt en Mij ten aanschouwen van de Israëlieten niet geheiligd hebt, daarom zult gij deze gemeente niet brengen in het land, dat Ik hun geef.’
In het Oude Testament wordt vaak van God gesproken als de Rots (bv. Gen.49:24; Deut.32:4; Ps.18:3). God wordt vergeleken met een rots, en in 1 Korinthiërs 10:4 wordt duidelijk gemaakt dat de rots in Numeri een type is van Christus. In het boek Exodus wordt ook gesproken van de rots als een type van Christus (Ex.17:1-7). In Exodus 16 wordt gesproken over het manna, een beeld van Christus komst op aarde. In Exodus 17 wordt de rots geslagen dat wijst op Jezus’ dood op het kruis. Het water dat uit de rots komt is een beeld van de Heilige geest. Mensen kunnen niet leven zonder water, maar kunnen ook niet leven zonder het water des levens (Joh.4:13-14; 7:37-39). In de Bijbel is het drinken van water een type van de Heilige Geest, die in de gelovige woning komt maken en aan onze geestelijke behoeften voldoet. Water voor reiniging is een type van het Woord van God, dat een reinigende werking heeft (Joh.15:3; Ef.5:26). Wanneer we de gebeurtenis in Exodus 17 met die van Numeri 20 vergelijken zien we overeenkomsten maar ook verschillen. In Exodus zei God tegen Mozes om de rots te slaan (Ex.17:5; 14:16), uitbeeldend de dood van de Heer Jezus op het kruis. Maar in Numeri vroeg de Here hem tot de rots te spreken, uitbeeldend dat Christus maar één keer voor de zonde is gestorven en dat het niet herhaald kan en mag worden (Rom.6:9-10; 9:26-28). Maar Mozes sloeg de rots twee keer! (Num.20:11). De verklaring waarom Mozes tegen de rots moest spreken en het niet moest slaan is deze: Christus, onze Rots was opgestaan uit de dood, Hij is onze levende Hogepriester en Hij verstrekt ons de geestelijke kracht die we nodig hebben als we Hem erom vragen. Hetzelfde is van toepassing op onze redding en het ontvangen van de Heilige Geest: Iemand hoeft niet keer op keer gered te worden, en ook de gave van de Heilige Geest hoeft niet herhaald te worden. We ontvangen de Heilige Geest wanneer we tot geloof in Christus komen (Hand.2:39), de vervulling van de Heilige Geest echter kan vaker plaatsvinden als we tot Christus komen (Ef.5:18). De reden dat God Mozes bestrafte en niet toeliet dat hij in het beloofde land mocht komen was omdat hij zichzelf verhoogde en faalde om God de eer te geven. Door het volk als ‘weerspannigen’ te noemen, en te zeggen ‘zullen wij uit deze rots voor u water tevoorschijn doen komen?’ (Num.20:10), gaf Mozes niet God de eer. Het was een bewijs van trots en ongeloof (vs.12). Mozes’ sterkste punt was zijn zachtmoedigheid (Num.12:3), en het was juist daarin dat hij faalde. Zonder twijfel was Petrus een dapper mens, maar hij faalde hij toen hij de Heer Jezus verloochende. Als we God niet de eer geven voor alles wat we doen zullen we zijn zegen missen.
Christus de koperen slang – Numeri 21:1-9
‘Toen zij van de berg Hor opgebroken waren in de richting van de Schelfzee ten einde om het land Edom heen te trekken, werd het volk onderweg ongeduldig. En het volk sprak tegen God en tegen Mozes: Waarom hebt gij ons uit Egypte gevoerd? om te sterven in de woestijn? Want er is geen brood en geen water en van deze flauwe spijs walgen wij. Toen zond de Here vurige slangen onder het volk; die beten het volk, zodat er velen van Israël stierven. Daarop kwam het volk tot Mozes en zeide: Wij hebben gezondigd, want wij hebben tegen de Here en tegen u gesproken; bid tot de Here, dat Hij de slangen van ons wegdoe. Toen bad Mozes ten gunste van het volk. De Here dan zeide tot Mozes: Maak een vurige slang en plaats die op een staak; ieder, die daarnaar ziet, wanneer hij gebeten is, zal in leven blijven. Toen maakte Mozes een koperen slang en plaatste die op een staak; en wie, wanneer een slang hem gebeten had, op de koperen slang de blik richtte, bleef in leven.’
Dit gedeelte illustreert hoe een zondaar verlossing in Christus kan ontvangen. Na de overwinning op de koning van Arad die in het zuiderland woonde, trok het volk weg van de berg Hor in de richting van de Schelfzee, maar dat bleek te veel voor het volk te zijn want ze begonnen te morren en zondigden tegen God en Mozes door te zeggen: ‘Waarom hebt gij ons uit Egypte gevoerd? om te sterven in de woestijn? Want er is geen brood en geen water, en van deze flauwe spijs walgen wij’ (vs.5). Als gevolg van deze zonde zond de Here vurige slangen die het volk beten waardoor velen van het volk stierven, immers: ‘Het loon van de zonde is de dood’ (Rom.6:23). Vanwege de zonde is de dood in de wereld gekomen (Rom.5:12). Ieder mens die was gebeten door de slangen was gedoemd om te sterven. God had, vanwege hun zonde, het volk kunnen doden maar handelde in plaats daarvan in genade op voorbede van Mozes. Dat doet on denken aan de Heer Jezus die onze Voorspraak is en voor ons heeft gebeden: ‘Vader vergeef het hun want ze weten niet wat ze doen’ (Luk.23:34). ‘Het is de mensen beschikt éénmaal te sterven en daarna het oordeel’ (Heb.9:27). Maar door Gods genade, in Christus geopenbaard, is het oordeel weggenomen voor hen die geloven (Joh.3:18). Op Mozes’ voorbede nam God de vurige slangen weg, en daarvoor in de plaats maakte Mozes een koperen slang en plaatste die op een staak. Die ‘andere’ koperen slang stelt Christus voor die tot zonde is gemaakt (2Kor.5:21). Koper in de Bijbel is een beeld van oordeel, Christus droeg het oordeel in onze plaats. In de hand van Mozes had de slang geen functie, het moest verhoogd worden! Zoals de slang werd verhoogd is ook de Heer Jezus verhoogd. Tot Nikodemus had de Heer Jezus gezegd: ‘En zoals Mozes de slang in de woestijn heeft verhoogd, zo moet de Zoon des mensen verhoogd worden’ (Joh.3:14; 8:28; 12:30). De behoudenis ontstond door in geloof naar de koperen slang te kijken: ‘Opdat eenieder die in Mij gelooft niet verloren gaat maar eeuwig leven heeft’ (Joh.3:15; Jes.45:22). De koperen slang werd in het centrum van het kamp opgericht, zichtbaar en beschikbaar voor iedereen. ‘God wil niet dat er iemand verloren gaat, maar dat allen tot bekering komen’ (2Petr3:9). Ze hoefden niets anders te doen dan te zien en te geloven en het levenswater nemen om niet! Geloven is voldoende; door genade bent u behouden, door het geloof niet op grond van werken (Ef.2:8). De bekering tot de Heer Jezus als jouw Heer en Heiland is een beslissing van het moment. Geloven is geen proces maar een wilsbeschikking. De aanloop tot aan de bekering kan uiteraard wel een proces zijn. Daarin is ook het werk van de Heilige Geest te noemen want ‘de goedertierenheid van God leidt tot bekering’ (Rom.2:4). Er is geen ander middel of weg om behouden te worden dan te kijken naar de koperen slang. Vandaag is dat hetzelfde: ‘Want er is ook onder de hemel geen andere naam onder mensen gegeven waardoor wij behouden moeten worden’ (Hand.4:12). ‘Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij’ (Joh.14:6). Het geloof in Jezus is geen sprong in het duister, er zijn twee zekerheden te vermelden. Ten eerste het Woord van God; ‘God dan zeide tot Mozes…’ (21:8) en ten tweede door het getuigenis van hen die genezen waren (21:9).
