Bijbel Oude Testament

Het huwelijk van Isaak en Rebecca

Genesis 25-26

Inleiding

Het is niet gemakkelijk een artikel over het huwelijk te schrijven in een wereld waarin de hoekstenen van de maatschappij gesloopt worden. In België is binnen twee jaar de helft van de gesloten huwelijken geëindigd in een scheiding. Wie durft nog te beginnen aan een vaste relatie? Velen kiezen dan ook voor het samenwonen of een latrelatie. Een latrelatie is een liefdesrelatie waarbij twee minnaars een in hoofdzaak monogame relatie hebben en ervoor kiezen geen gezamenlijke huishouding te voeren, maar apart te blijven wonen. Voor deze relatievorm wordt meestal gekozen als beide partners hun zelfstandigheid niet willen opgeven. (LAT is: Living Apart Together). ‘God haat de echtscheiding’ (Mal.2:16) maar Hij verbiedt het niet, want hij heeft bevolen in voorkomend geval een scheidbrief te schrijven, dit vanwege de hardheid van hun harten. (Deut.24:1,3; Mat.19:7; Mark.10:5). Persoonlijk geloof ik dat God de echtscheiding haat vanwege de enorme gevolgen die het met zich meebrengt, zowel op materieel als geestelijk gebied. De grootste slachtoffers van een scheiding zijn de kinderen. In amper één generatie is de maatschappij onherkenbaar verandert, sneller en meer dan ooit tevoren. Misschien vindt u het bovenstaande te zwart wit en te negatief dan kan mogelijk zijn, maar als ik om mij heen kijk zie ik een seculiere wereld, d.w.z. een proces waarbij de Kerk en het geloof onttrokken worden aan het maatschappelijk leven en dat heeft zijn gevolgen.

Laten we ons daarom maar met een mooier voorbeeld bezighouden, zoals het verhaal van Isaak en Rebecca. Het lijkt erop dat Isaak en Rebekka elkaars tegenpolen waren, wat je vaker ziet in relaties. Isaak bleek een rustige man (24:63) die, als het even mogelijk was moeilijkheden liever uit de weg ging, zoals we nog zullen zien. Rebecca was meer de persoon die tot het initiatief overging. Daar is niets mis mee zo lang er maar wederzijds respect is en iedere partner de plaats inneemt die God hem of haar heeft toebedeeld. Maar een huwelijk beginnen is één ding, er iets van te maken is een ander; dat vereist inspanning en volharding van beide partners.

Een goed begin… 

‘En Isaak was veertig jaar oud, toen hij Rebekka, de dochter van Betuël, de Arameeër uit Paddan-Aram, de zuster van de Arameeër Laban, tot vrouw nam’ (Gen.25:20)

 Een goed begin wil niet zeggen, een goed einde, want ook het huwelijk van een gelovige kan in een scheiding eindigen. De Bijbel vergund ons een blik in het huwelijk van Isaak en Rebecca. De Bijbel stelt de zaken nooit mooier voor dan dat de werkelijkheid is. Denk maar aan het leven van koning David die overspel pleegde met Batseba. Ook in het huwelijk van Isaak en Rebecca worden de zaken verhaald zoals ze zich voordeden. In de huidige maatschappij wordt het huwelijk voorgesteld als een sprookje. Hoe komt het dan dat het ‘sprookje’ in veel gevallen al na twee jaar voorbij is? Is het niet daarom dat veel relaties te vlug of niet op een juiste manier tot stand zijn gekomen? In de reclame is het allemaal rozengeur en maneschijn, zoals het gezegde luidt, maar zo gauw er een haar in de boter komt stort het (huwelijks-) wereld in. Helaas zien we in de gebeurtenissen die zich voordoen in het leven van Isaak en Rebecca dat het huwelijk onder druk kan komen te staan. Wat wil je ook wanneer na twintig jaar huwelijk er nog geen kinderen komen en dat terwijl Isaak de zoon van de belofte is. Maar de oplossing was op komst!

Teleurstellingen

 ‘Nu bad Isaak de Here voor zijn vrouw, want zij was onvruchtbaar; en de Here liet Zich door hem verbidden, en zijn vrouw Rebekka werd zwanger’ (Gen.25:21)

 Dat het gebed van een rechtvaardige veel vermag zien we in dit gedeelte (Jak.5:16). Elk huwelijk kent ook zijn ‘ups’ en ‘downs’ ook dat van een gelovige zoals we zien in dat van Isaak en Rebecca. Terwijl Ismaël twaalf zonen heeft, krijgen Isaak en Rebekka geen kinderen. Dat was een grote beproeving. Deze tegenslag bracht Isaak op de knieën want vanwaar zou anders zijn hulp komen (Ps.121:1-2) en met resultaat want ‘de Here liet zich door hem verbidden’ (25:21). Gelukkig wist Isaak van zijn ouders wáár hij hulp kon vinden! Rebekka volgde het voorbeeld van haar man toen de kinderen in haar binnenste tegen elkaar stootten. ‘Daarop ging zij de Here vragen’ (25:22). Daarmee vervulde ze wat later door Jakobus werd opgeschreven in zijn brief: ‘Als nu aan iemand van u wijsheid ontbreekt, laat hij die aan God vragen’ (Jak.1:5). Het antwoord dat Rebecca krijgt is tweeledig: ‘Twee volken zijn in uw schoot, en twee natiën zullen zich scheiden uit uw lichaam; de ene natie zal sterker zijn dan de andere, en de oudste zal de jongste dienstbaar wezen’ (25:23).

Bij de geboorte van de tweeling is het eerste kind dat tevoorschijn komt ‘rossig, geheel als een haren mantel’ (25:25). Als de broer van Ezau tevoorschijn komt, houdt zijn hand de hiel van Ezau vast. Daaraan dankt Jacob zijn naam. De Hebreeuwse uitdrukking voor bedriegen is: de hiel vastpakken. Daarom krijgt Jacob deze dubbelzinnige naam. Hij is de hielenlichter maar dat betekent wellicht ook de bedrieger. Hoe gelukkig Isaak en Rebecca ook geweest zullen zijn met de geboorte van de tweeling, het zou later een oorzaak van verdeeldheid in het gezin worden.

Ergernissen

‘Toen Esau veertig jaar oud geworden was, nam hij tot vrouw Jehudit, dochter van de Hethiet Beëri, en Basemat, dochter van de Hethiet Elon. En zij waren een kwelling des geestes voor Isaak en voor Rebekka’ (Gen.26:34).

Esau heeft voor zover de Schrift het ons meedeelt, drie vrouwen gehad. De twee eersten waren Jehudit en Basemat beiden een dochter van een Hethiet. Wat de beweegredenen van Esau zijn geweest om met deze vrouwen een relatie aan te gaan weten we niet, in ieder geval wordt het duidelijk wat zijn hart naar uitgaat. Later trouwt Esau ook nog met Machalat, een dochter van Ismaël (28:9). Je ziet dat kinderen lang in een gezin dat God dient kunnen meelopen, maar op zekere dag komt het hart openbaar in de keuzes die ze maken. We zien dat geïllustreerd in het leven van Lot die uiteindelijk kiest voor Sodom (Gen.13:10-13). Ook vandaag de dag zien we dat in de massale kerkverlating. We leven in een tijd dat we ‘het onderscheid zien tussen de rechtvaardige en de goddeloze; tussen wie God dient, en wie Hem niet dient’ (Mal.3:18; Op.22:11). Wanneer Esau de leeftijd van veertig heeft bereikt, vindt hij het tijd om een vrouw te zoeken; het worden en gelijk twee. Dat het Rebecca de keuze van Esau erg hoog zat blijkt later nog maar eens bij het vertrek van Jakob naar Laban. ‘Voorts zeide Rebekka tot Isaak: Ik walg van mijn leven om die Hethitische vrouwen; indien Jakob zich nu ook zo’n Hethitische vrouw neemt uit de dochters des lands, waarvoor leef ik dan nog?’ (27:46). Vertaald naar onze tijd zien we dat veel vaker een relatie wordt aangegaan met een ongelovige, tot grote droefheid van de ouders. Hoewel, is dat wel zo of hebben zich al niet veel ouders zich er al bij zo’n keuze hebben neergelegd en het ook allemaal niet meer zo erg vinden?

 Verdeeldheid en scheiding

‘En Isaak had Esau lief, want wildbraad was naar zijn smaak; maar Rebekka had Jakob lief’ (Gen.25:28).

We zien dat de kinderen oorzaak werden van de verdeeldheid in het gezin van Isaak. Dat was niet alleen de schuld van de kinderen maar ook van de voorkeur van de ouders! (vs.28). In hoofdstuk 27 komt dat veel duidelijker aan de oppervlakte en gaan we er daar wat meer op in. Jakob eb Esau waren kinderen van dezelfde vader en moeder en toch zo verschillend. Hetzelfde zien we bij Kaïn en Abel (Gen.4). Het is niet verkeerd een voorkeur te hebben voor een bepaald kind in het gezin, maar dat mag nooit zichtbaar worden voor de anderen. Het lijkt in de voorkeur die Isaak en Rebecca voor de kinderen hebben dat het hun elkaar tegenpolen zijn. Wat je zelf niet hebt, vindt je bij een ander. Bij veel echtparen zie je vaak hetzelfde. We krijgen de indruk dat Isaak een wat timide man is die liever confrontaties uit de weg gaat dan ertegen op te treden. Zijn voor keur is Esau een man, ervaren in de jacht, een man van het veld (25:27). Rebecca op haar beurt is iemand die overgaat tot het initiatief, ze is ondernemend en haar voorkeur is Jakob, een huiselijk man, die in tenten woonde (25:27). Rebecca maakte het plan, om Jakob te doen doorgaan voor Esau en op deze wijze de zegen van de eerstgeborene door haar jongste zoon te doen toekomen; zij hielp mee de uitvoering van het plan (Gen27). We zien dat de eenheid die er in het begin van het huwelijk was, weg is. We horen niet meer van gebed of overleg. De verdeeldheid is optimaal. Het wegsturen van Jakob door Rebecca naar haar broer Laban brengt ook scheiding teweeg; het gezin ‘valt uit elkaar’. Rebecca zou ‘haar’ Jakob nooit meer terugzien. Wanneer Rebekka gestorven is weten we niet, wel dat ze samen met Isaak begraven is geworden in de spelonk in het veld van Makpela, waar ook Abraham, Sara en Lea begraven waren (Gen.49:30-32).

De liefde vergaat nimmermeer

 ‘Toen hij lange tijd daar geweest was, en Abimelek, de koning der Filistijnen, eens door het venster keek, zag hij, en zie, Isaak was aan het minnekozen met zijn vrouw Rebekka’ (26:8)

 Het woord verliefdheid komt in de Bijbel niet voor. Verliefdheid richt zich meer op het fysieke, het seksuele maar dat kan geen basis zijn voor een duurzame relatie. Wanneer men spreekt over liefde dan bedoelt men vaak seks, maar dat is het gevolg van liefde; Liefde is een geestelijke zaak, van hart tot hart. Je hebt iemand lief, niet om wat zij of hij is, maar wie zij of hij is. ‘Geniet het leven met de vrouw die gij liefhebt’ is het advies van Prediker (9:9). Sexualiteit hoort in het huwelijk thuis en waar het legitiem is waar je ervan kan genieten. ‘Laat het huwelijk bij allen in ere zijn en huwelijksleven onbezoedeld’ (Heb.13:4). ‘Uw bron zij gezegend, verheug u over de vrouw uwer jeugd: een liefelijke hinde, een bekoorlijke ree; laat haar boezem u te allen tijde vreugdedronken maken, wees bestendig verrukt over haar liefkozingen. Waarom zoudt gij dan, mijn zoon, afdwalen naar een vreemde, de boezem van een onbekende omarmen? (Spr.5:18-20).

Het is niet duidelijk wat met het woord ‘minnekozen’ wordt bedoeld; wat heeft Abimelech gezien? De diverse vertalingen geven geen duidelijkheid.  In ieder geval was het een uiting van liefde voor elkaar. Rebecca moet ongeveer zestig jaar zijn geweest, maar dat wil niet zeggen dat ze onaantrekkelijk was. Abimelech vreesde dat de mogelijkheid bestond dat ‘licht iemand van het volk bij uw vrouw zou hebben kunnen liggen, en dan zoudt gij schuld over ons gebracht hebben’ (26:10).

Tenslotte

Het huwelijk van Isaak en Rebekka, en ook dat van ons, zou een beeld moeten zijn van Christus en de gemeente. Hoe is onze relatie en waaraan moet een relatie voldoen, wat zijn de voorwaarden, belemmeringen, kenmerken en gevolgen? (1Joh.1). In hoofdstuk 27 wordt er al gesproken over Isaaks dood, maar dat zou toen nog drieënveertig jaar duren. Omdat Isaak honderdtachtig jaar is geworden en hij op zestigjarige leeftijd vader werd, is over die tussenliggende periode van honderdtwintig niet veel bekend. De aandacht richt zich vanaf hoofdstuk 27 meer op de geschiedenis van Jakob.

____________________________________________________________________________________________________