Kerkgeschiedenis – Personen

Handelingen van de Gemeente

John Wycliff

In deze serie artikelen worden een tiental personen voorgesteld die van grote betekenis zijn geweest voor de christelijke kerk van de dertiende tot de twintigste eeuw.

John Wyclif – (1330 – 1384)

John Wyclif werd geboren in het Engeland van koning Hendrik IV, door wie de brandstapel ingevoerd om de RK-kerk een genoegen te doen. De vermenging van politiek en religie had daar ook geleid tot een geestelijk verval van de kerk maar ook tot een moeilijke positie van de gelovigen van de christelijke gemeenten aan wiens groei Hendrik IV een einde probeerde te maken.

Wyclif was een uitnemende geleerde, geboren nabij Richmond in Yorkshire. Als jonge man was hij door het evangelie gegrepen en wilde die boodschap ook verder uitdragen, waarvoor hij ruimschoots de gelegenheid kreeg op de universiteit van Oxford waar hij docent in de theologie was. Onbevreesd wees hij erop dat de Roomse geestelijkheid het Woord van God had uitgebannen, en hij drong erop aan dat dit Woord zijn juiste plaats in de Kerk terug zou krijgen.

De bron van geloof, zo leerde hij, is het Evangelie van Jezus Christus. De paus kan maar niet willekeurig gezag opeisen, maar net als ieder ander is hij onderworpen aan Gods Woord. Drie jaar later stelde de kerk hem in staat van beschuldiging, want een dergelijke lering kon zij natuurlijk niet verdragen. Maar Wyclif stond bij de regering in hoog aanzien, en omdat hij ook bij het volk populair was, kon de Kerk die aanklacht niet doorzetten.

Na een tijd wierp Wyclif op wat hij als zijn taak zag: de Bijbel in de landstaal beschikbaar maken. Deze vertaling kwam klaar tussen 1382-1384 en vond een warm onthaal. Toen John Wyclif aan het Engelse volk de Bijbel in hun eigen taal gaf, legde daarmee de basis voor een herboren gemeente, waarmee het getuigenis uit apostolische tijden werd hersteld.

Uit de rooms katholieke hoek kwam er groot verzet tegen het uitgeven van een Bijbel in de volkstaal, want tijdens het concilie van Trente van 1543 was met namelijk tot de volgende besluiten gekomen: (1) Vaststelling van de canon van de Bijbel, de lijst van gewijde boeken (= Heilige Schrift; Oude en Nieuwe Testament) Later is zijn daar nog de apocriefe geschriften van het OT aan toegevoegd). (2) De openbaring bestaat enkel uit de Heilige Schrift en de kerkelijke traditie. (3) De Vulgata, de Latijnse Bijbelvertaling, wordt voor de rooms-katholieken tot standaardtekst van de Heilige Schrift verklaard.

Door het vertalen van de Bijbel kreeg Wyclif ook inzicht in tal van omstreden zaken die door de Kerk geleerd werden. Het belangrijkste dat hij hier ontdekte is het absoluut gezag van de Bijbel alleen. De Bijbel mag niet alleen door kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders op gezag van hun organisatie. Integendeel, het verstaan van Gods Woord is het voorrecht van ieder mens die zich voor Christus buigt en Gods Woord nederig en met ontzag leest. Dan zal de heilige Geest hem zelf onderwijzen en de Schrift aan hem uitleggen. Hoewel Wyclif tot aan zijn dood priester bleef van de Roomse kerk, had hij een duidelijk beeld van Christus’ gemeente, waartoe allen behoren die in Hem uitverkoren zijn, en die dan ook ‘alleen priesters van God’ zijn.

Deze boodschap van Wyclif werd door de anderen tot in de verste hoeken van Engeland uitgedragen. Deze ‘arme predikers’ hadden een eenvoudige levensstijl en werden later spottend ‘Lollarden’ genoemd wat babbelaars of wauwelaars betekent, omdat zij slechts ongeletterde leken waren.

Ook keerde Wyclif zich tegen de kerkorganisatie, tegen de religieuze orden en tegen de positie van de paus als hoofd van de kerk. Ook bestreed hij de pretentie van de paus dat deze alle wereldlijke macht bezat en dat de vorsten aan hem ondergeschikt waren. Ook op de aflatenhandel had hij, net als later Luther scherpe kritiek.

Deze opvattingen riepen een felle reactie op van de kerkelijke leiders. Wyclif werd uit Oxford verbannen en op een synode in 1382 te Londen werd hij ter dood veroordeeld. Machtige vrienden voorkwamen de uitvoering van het vonnis. Maar de arm van de kerk reikte ver. Postuum werd zijn lichaam toch nog opgedolven en verbrand, ter uitvoering van een veroordeling van Wyclifs opvattingen door het concilie van Konstanz (1414-1418).

______________________________________________________________________________________________________________________________