Kerkgeschiedenis

Dee Hugenoten

In het midden van de 16e. eeuw kwamen in verschillende delen van Frankrijk gelovigen samen bij elkaar om de Bijbel te lezen en te bidden, maar zij hadden verder geen organisatie. Er werden echter kinderen geboren en zo rees het probleem van de kinderdoop: men wilde niet naar de Roomse Kerk gaan om het kind te dopen, maar tegelijkertijd vond men dat een ‘Bijbelkring’ niet tot de doophandeling kon overgaan. Zo kwam men, door de omstandigheden gedreven, tot een concept dat het midden houdt tussen ‘Kerk’ en ‘Gemeente’, namelijk het presbyteriaanse stelsel, waarbij elke plaatselijke gemeente zelf haar voorganger en oudsten kiest. De leden van de gemeenten droegen verschillende namen zoals ‘evangelischen’ of ‘godsdienstigen’, maar later kwam de naam Hugenoten in zwang, waarvan de oorsprong niet vaststaat. Zij waren bijzonder talrijk in het zuidoosten van Frankrijk, maar ook in andere delen van het land nam hun aantal toe, zo zelfs dat er spanningen ontstonden tussen de Katholieken en Hugenoten. Officieel was er vrijheid van godsdienst en algemeen hoopte men op hervorming en tolerantie van de zijden van de kerk en Staat. Deze hoop werd onder meer ingegeven door een brief van de koningin-moeder, Catharina de Medici, aan de paus schreef en waarin zij een pleidooi voorde voor hervormingen binnen de Rooms-Katholieke Kerk en tolerantie v oor de Hugenoten. Maar de paus beschikte in ongunstige zin, wat ertoe leidde dat beide partijen zich gingen bewapenen, de katholieke partij onder leiding van de hertog de Guise en de Hugenoten onder admiraal de Coligny (!). Een oorlog was het gevolg die duurde tot 1572 omdat de koning van Navarra (die de zaak van de Hugenoten was toegedaan) met de dochter van Catharina de Medici, de zuster van de koning van Frankrijk. Iedereen was in feeststemming vanwege de onverwachte wending die de zaak had genomen en tal van Hugenoten dromden naar Parijs waar in de Notre-Dame het huwelijk werd gesloten in de verwachting dat het nú eindelijk vrede zou zijn. Binnen een week nadat het huwelijk had plaatsgevonden werd het signaal gegeven voor de uitvoering van een goed bewaard plan: de katholieke leiders overvielen de niets vermoedende en ongewapende Hugenoten en richten wat genoemd wordt ‘De slachtpartij van Bartholomeüs’ aan. Aan ontsnappen viel niet te denken, want alle huizen van Hugenoten waren tevoren gemerkt, en na vier dagen waren de straten van Parijs en het water van de Seine gevuld met de verminkte lijken van mannen, vrouwen en kinderen. Wat in Parijs gebeurde vond ook plaats in heel het land. Naar schatting hebben 20.000 Hugenoten de dood gevonden. Onder Hendrik van Navarra organiseerden de Hugenoten zich wat leidde tot een burgeroorlog die in 1594 eindigde, nadat de koning van Navara tot koning van Frankrijk was gekroond. Maar in 1610 werd de koning vermoord en brak de strijd opnieuw uit. De Hugenoten werden vervolgd en onderworpen en tijdens de regering van Lodewijk XIII braken opnieuw zware vervolgingen uit. De Hugenoten werden gedwongen zich tot de Roomse Kerk te bekeren, anders werden ze door de befaamde ‘Dragonades’ opgejaagd of uitgemoord. Deze ‘dragonders’ waren militairen die bij de Protestanten werden ingekwartierd en toestemming kregen om de ‘ketters’ te mishandelen en te plunderen. De kinderen van de Hugenoten werden hun ontnomen om in kloosters te worden opgevoed, hun vrouwen werden verkracht. De rampspoed van de Hugenoten bereikt in 1685, toe het edict van Nantes werd herroepen, een dieptepunt. In een paar weken tijd werden 800 plaatsen van samenkomst vernield. Wie zich niet wilde bekeren kwam zonder werk en de kinderen werden gedwongen katholiek opgevoed. Daardoor kwam een ware exodus tot stand en vele Hugenoten verlieten het land. Hierdoor verarmde het land en raakte het jaren achterop, terwijl de landen die deze ballingen opnamen met hen een bron van welvaart binnenhaalden. Want door deze stoere, nijvere en betrouwbare Calvinisten bloeide het geestelijke en maatschappelijke leven op in landen als Zwitserland, Holland, Brandenburg en Schotland.

______________________________________________________________________________________________________________________________