Vraag en Antwoord

Nummer 39

Wie was verantwoordelijk voor de dood van Christus?

Vraag:

Wie is er verantwoordelijk voor de veroordeling en de dood van de Heer Jezus tot het kruis van Golgotha? Er zijn er die zeggen de Joden, anderen beweren de Romeinen. Wat is het nu?

Antwoord:

Inleiding

Daar kan alleen de Bijbel ons helpen om een antwoord te geven. Vanaf het begin van Jezus’ optreden tijdens zijn verblijf op aarde zien we een zeer vijandige houding van de Joodse geestelijke leiders ten opzichte van de Heer Jezus. Een houding die Hem uiteindelijk naar Het kruis bracht. Eén van de meest bizarre elementen van het Christelijk geloof is het gegeven dat God de Zoon mens werd en gedood werd. Hij is de eeuwige, heilige en glorieuze Heer van het universum die altijd bestaan heeft en nooit zal ophouden te bestaan, maar Hij werd als een crimineel aan een kruis gedood. Dat roept de vraag op: wie doet zoiets? Wie heeft Jezus gedood, en waarom? Laten we een aantal antwoorden overwegen.

Heeft de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus Jezus gedood?

Het bevel om Jezus te kruisigen kwam van Pontius Pilatus. Hij was de Romeinse gouverneur in de provincie Judea, het grondgebied van de Joden. Het grootste deel van de tijd woonde hij in Caesarea. Maar tijdens het Joodse Paasfeest was hij in Jeruzalem – waarschijnlijk omdat het samenkomen van zo’n groot aantal Joden tijdens het feest een groot risico op politieke onrust met zich meebracht. Toen de Heer Jezus aan Pilatus overgeleverd werd, ontdekte die al snel dat Hij onschuldig was. Pilatus bevestigde dat meermaals. (zie bijvoorbeeld Luk.23:4, 23:14-15, 23:22) Toch gaf hij Jezus over om gekruisigd te worden. Waarom? Omdat hij de menigte tevreden wilde stellen (Mark.15:15) en omdat hij bang was voor oproer en voor zijn eigen politieke reputatie als hij hun verzoek niet zou inwilligen (zie Mat.27:24 en Joh.19:12). Pilatus gaf meer om zijn eigen behoud dan om gerechtigheid. Hij was laf. Maar Jezus zei tegen hem: ‘U zou geen enkele macht tegen Mij hebben, als het u niet van boven gegeven was; daarom heeft hij die Mij aan u overgeleverd heeft, een grotere zonde dan u.’ (Joh.19:11)

Heeft het Joodse volk Jezus gedood?

Pontius Pilatus gaf Jezus over om gekruisigd te worden, maar hij deed dat onder druk van de Joodse menigte. Het volk nam de volle verantwoordelijkheid voor Jezus’ dood op zich: ‘Laat Zijn bloed maar komen over ons en over onze kinderen!’ (Mat.27:25). Helaas heeft het idee dat de Joden Jezus Christus hebben vermoord, door de eeuwen heen het antisemitisme aangewakkerd. Dat is absoluut misplaatst. Tegelijkertijd is het heel verdrietig om te zien dat het volk dat Jezus wilde redden, Hem de rug toekeerde. In Mattheüs 23:37 treurt Jezus daarover: ‘Jeruzalem, Jeruzalem, u die de profeten doodt en stenigt wie naar u toe gezonden zijn, hoe vaak heb Ik uw kinderen bijeen willen brengen, op de wijze waarop een hen haar kuikens bijeenbrengt onder haar vleugels; maar u hebt niet gewild!’ Stéfanus, die zelf ook een Jood was, wond er geen doekjes om. Hij verweet zijn toehoorders: ‘Hardnekkigen en onbesnedenen van harten en oren, u weerstaat altijd de Heilige Geest, zoals uw vaderen, zo ook u. Wie van de profeten hebben uw vaderen niet vervolgd? En zij hebben hen gedood die tevoren de komst van de Rechtvaardige aankondigden, van Wie u nu verraders en moordenaars bent geworden.’ (Hand.7:51-52) Petrus en de andere apostelen kwamen tot de slotsom dat de Joodse leiders waren die Christus hadden gedood: ‘De God van onze vaderen heeft Jezus opgewekt, die u hebt omgebracht door Hem te hangen aan een hout. Deze heeft God als Overste Leidsman en Heiland door zijn rechterhand verhoogd om aan Israël bekering en vergeving van zonde te geven.’ (Hand.5:30-31) Maar er is nog meer over dit onderwerp te zeggen. De volksmenigte werd opgestookt door hun godsdienstige leiders. (Zie bijvoorbeeld Mark.15:11.) Er was ook nog een positieve uitzondering, namelijk ‘Een grote menigte van volk volgde Hem; ook een menigte van vrouwen, die zich op de borst sloegen en Hem beklaagden.’ (Luk.23:27)

Hebben de godsdienstige leiders Jezus gedood?

Tijdens Zijn werk op aarde botste Jezus voortdurend met de gevestigde orde van Joodse godsdienstige leiders. Steeds opnieuw probeerden ze Hem in Zijn woorden te verstrikken (bijvoorbeeld Mat.16:1; 22:15; 22:35; Mark.10:2 en Joh.8:6). Ze trokken Zijn gezag in twijfel (Mat.21:23) en beweerden dat Hij bezeten was door Beëlzebul, ‘de overste van de demonen.’ (Mat.12:24) Ze trokken alles uit de kast om Jezus’ populariteit een halt toe te roepen omdat Hij hun eigen positie en gezag aantastte. Ze besloten zelfs dat iedereen die beleed dat Jezus de Messias was, uit de synagoge gegooid zou worden (Joh.9:18-24) – wat inhield dat je werd uitgesloten van de godsdienstige gemeenschap die een grote rol speelde in de hele maatschappij. Toen de oudsten, Schriftgeleerden en hogepriesters zagen dat hun pogingen mislukten en grote groepen mensen Jezus volgden, maakten ze plannen om Jezus in het geheim te arresteren en te doden (Mat.26:4). Ze zochten valse getuigen tegen Hem (Mat.26:59), stookten het volk op en zetten Pontius Pilatus onder druk om Jezus te laten kruisigen. Dus, ja, deze godsdienstige leiders waren verantwoordelijk voor Jezus’ dood. Maar dat is nog niet het volledige antwoord.

Tenslotte: Jezus gaf Zijn leven vrijwillig

Maar er is nog één laatste betekenislaag die we moeten bespreken. Want Jezus werd niet gedwongen om in plaats van de mensen te sterven. Hij kon Zijn heerlijke positie aan de rechterhand van God de Vader voor eeuwig hebben behouden. Hij hoefde geen mens te worden, te lijden en te sterven. Maar Hij wilde dat doen. Hij deed dat vanuit Zijn oneindige liefde. Zoals de apostel Johannes schrijft, ‘Hieraan leerden wij de liefde kennen, dat Hij voor ons Zijn leven heeft gegeven.’ (1Joh.3:16) Vanuit dat oogpunt gezien is het uiteindelijke antwoord op de vraag wie Jezus gedood heeft: niemand. Hij gaf Zijn leven vrijwillig en koos ervoor om de wil van de Vader te gehoorzamen. Dat wordt ook duidelijk uit Jezus’ laatste woorden voor Zijn dood: ‘En Jezus riep met luide stem en zei: Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest. En toen Hij dat gezegd had, gaf Hij de geest’ (Luk.23:46).

(Zie ook de Serie Het leven van Jezus op deze website)

____________________________________________________________________________________________________